एक वर्षभित्र कमला बेसिन विकास रणनीति तयार हुने भएको छ । कमला बेसिनको जलस्रोत योजना तथा व्यवस्थापनलाई दृष्टिगत गरी एक वर्षभित्र बेसिनको रणनीति तयार हुने भएको हो । एक वर्षभित्र कमला बेसिन विकास रणनीति तयार हुने भएको छ । कमला बेसिनको जलस्रोत योजना तथा व्यवस्थापनलाई दृष्टिगत गरी एक वर्षभित्र बेसिनको रणनीति तयार हुने भएको हो । जल तथा ऊर्जा आयोगको सचिवालयले र द कमनवेल्थ साइनटिफिक एण्ड इण्डसट्रिज रिसर्च अर्गनाइजेशन (अष्ट्रेलिया)को सहयोगमा एकीकृत बेसिन व्यवस्थापनसम्बन्धी सहकार्यअन्तर्गत रणनीति तयार गर्न लागिएको हो । परामर्शदाता जलस्रोत विकास संस्था र पोलिसी इन्टरपे्रनर्स इनकर्पोरेटले अध्ययन गरिरहेको रणनीति २०७६ सालको जेठभित्र सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको छ ।
२०७६ को जेठ मसान्तभित्र बेसिनको गर्नेगरी अध्ययन अघि बढेको ऊर्जा आयोग सचिवालयका सिनियर डिभिजनल इन्जिनियर डा. महेश्वर श्रेष्ठले जानकारी दिए ।
उनका अनुसार आयोगले आगामी तीन वर्षभित्र सबै नदी बेसिनको अध्ययन गरिसक्ने लक्ष्य राखेको छ ।कमला बेसिनको जलस्रोत योजना तथा व्यवस्थापनलाई सुधार र सुरक्षित बनाई बेसिनका प्रभावित जनसंख्याको जीवन र जीपिकोपार्जनमा सहयोग गर्ने उद्देश्यसहित सुरु भएको रणनीति योजना निर्माणअन्तर्गत यस क्षेत्रमा लामो समयदेखि चलिरहेको चुरे जंगलको फडानी र निकासीका साथै वालुवा र ढुंगाको अनियन्त्रित निकासी लगायतका कारणले भएको विनास रोक्नका लागि थप सहयोग गर्ने विश्वास लिइएको छ । बढ्दो बाढीका घटनाहरूले पार्ने असरको कारण निम्तिएको तनावको सामना गर्नका लागि कमजोर क्षमता देखिएका विशेष गरी गरिब, कमजोर र सीमान्तकृत प्रभावित समुदायहरूलाई लक्षित गरेर निर्माण गर्न लागेको यो योजना तर्जुमा भएपछि कृषिमा आधारित आर्थिक आधारका योजनाका साथै व्यवसायिक गतिविधिहरूको वृद्धि हुने आशा राखिएको छ । समुदायको जीवन र जीविकोपार्जनमा सहयोगका लागि यस अध्ययनले रणनीतिक र योजना तर्जुमा गर्ने लक्ष्य राखिएको ईपीआईका सौमिन्द्र न्यौपानेले जानकारी दिए ।
सरोकारवाला निकाय र प्रतिनिधिहरूको सहभागितामा निर्माण हुन लागेको कमला बेसिनको जलस्रोत योजना तथा व्यवस्थापन अन्र्तगत मुख्यगरी जीवन र पर्यावरणीय गुणस्तर सुधार गर्ने, सर्वसाधारण उपभोक्ताहरूलाई गुणस्तरीय र उपयोगी खानेपानी व्यवस्थापनमा सुधार लगायतमा विषयमा केन्द्रित भएर अध्ययन हुने जलस्रोत विकास संस्थाका उपाध्यक्ष एवं जलस्रोत विज्ञ सोमनाथ पौडेलले जानकारी दिए । रणनीति अन्र्तगत जलस्रोतको उपयोगहरूको नियमहरू निर्माण गर्नुका साथै महिला र पुरुषमा समानता, कमजोर र सीमान्तकृत प्रभावितहरूको निर्णय प्रकृयामा अभिवृद्धि गर्ने लक्ष्य छ । अध्ययन अन्र्तगतसरोकारवालाहरूको सहभागितामा योजना तर्जुमा, तथ्यांक संकलन र यसको परिदृष्य मुल्यांकनको समीक्षा गर्ने, बेसिनको लक्ष्य र मार्ग दिशाहरूको पहिचान गर्ने र बेसिन विकास रणनीति तयार गरिनेछ । कमला बेसिनमा पानीको कारण कृषि, जीविकोपार्जन र बसाईसराई, भुमि र सिञ्चाई, खानेपानी स्वास्थ्य र सरसफाई, भुसंरक्षण, जल उत्पन्न प्रकोप लगायतका मुद्दामा अवसर, चुनौती र अवको मार्गबारे समेत अध्ययन गर्ने लक्ष्य राखिएको छ ।
रणनीति तयार गर्नका लागि कमला बेसिनमा पर्ने सिन्धुली, उदयपुर, धनुषा र सिरहाका कमला नदीबाट प्रभावित स्थानीय निकायका जनप्रतिनीधि तथा सरोकारवालाहरूसँग सुझाव लिने कार्य समेत जारी रहेको । जलस्रोत विकास संस्थाका सदस्य एवं अध्ययन समूहका सदस्य बशिष्ठ अधिकारीले जानकारी दिए । उनका अनुसार, आर्थिक, सामाजिक र वातावरणीय विकासमा आधारित हुन अघि बढेको छ । प्रारम्भिक अध्ययनका अनुसार, १ सय ५० किलोमिटर क्षेत्रफल रहेको कमला बेसिनभित्र ५४ प्रतिशत जंगल, २६ प्रतिशत खेतीयोग्य जमीन, ५ प्रतिशत बगर, १ प्रतिशत बसोबास क्षेत्र रहेको देखिएको छ ।
– कारोबार
