अरुण तेस्रो निर्माण थालियो

    1655

    पाँच वर्षमा उत्पादन सुरु गर्ने लक्ष्य, २५ वर्षपछि नेपालको स्वामित्वमा आउने

    संखुवासभाको मकालु गाउँपालिकामा पर्ने नौ सय मेगावाटको अरुण तेस्रो जलविद्युत् आयोजना निर्माण प्रक्रिया सुरु भएको छ । आयोजनाबाट पाँच वर्षमा उत्पादन सुरु गर्ने लक्ष्य छ ।

    आयोजनास्थलमा भौतिक संरचना निर्माण थाल्नुअघिका सम्पूर्ण प्रक्रिया पूरा भएको नेपाल लगानी बोर्डले जनाएको छ । बोर्ड सहसचिव मधु भेटवालका अनुसार अहिले पावरहाउस निर्माणस्थल जाने झन्डै पाँच किमि सडक निर्माणको काम भइरहेको छ । ‘भौतिक संरचना निर्माणको काम थाल्ने अन्तिम तयारी भइरहेको छ, अहिले आयोजना सफल हुन्छ कि हुँदैन भनेर डमी टेस्ट भइरहेको छ,’ उनले भने ।

    आयोजना सतलज विद्युत् निगम (एसजेभिएन) लिमिटेडले निर्माण गर्दै छ । सो कम्पनी भारतको केन्द्र सरकार र हिमाञ्चल प्रदेश सरकारको साझेदारीमा खोलिएको हो । सतलजले अरुण तेस्रो बनाउन आफ्नो सहायक कम्पनी एसजेभिएन–अरुण तेस्रो कम्पनी नेपालमा दर्ता गरिसकेको छ ।

    सतलजले अहिले निर्माणका लागि आवश्यक उपकरण नेपाल भित्राइरहेको छ । काँकडभिट्टा नाकाबाट धमाधम निर्माण औजार र अन्य सामग्री नेपाल ल्याइरहेको छ ।

    आयोजनाले करिब एक अर्ब २९ करोड रुपैयाँ मुआब्जा पनि बाँडिसकेको छ । दुई सय ६५ परिवारको घर तथा जग्गा अधिग्रहण गरेको आयोजनाले जनाएको छ । आयोजना ‘निर्माण, स्वामित्व ग्रहण, सञ्चालन र हस्तान्तरण (बुट)’ मोडलमा बन्न लागेको लगानी बोर्डका सहसचिव भेटवालले जानकारी दिए ।

    परियोजनाको सर्भे लाइसेन्स नौ वर्षअघि नै दिइएको थियो । सतलजले चार वर्ष लगाएर अनुसन्धान सकेको लगानी बोर्डका सहसचिव भेटवालले जानकारी दिए । डिपिआर पनि तीन वर्षअघि नै तयार भइसकेको छ । अरुण तेस्रोको कूल अनुमानित लागत एक खर्ब चार अर्ब रुपैयाँ छ ।

    आयोजना वर्षभरिमा तीन महिनामात्र पूरा क्षमतामा चल्नेछ । हिउँदमा बढीमा तीन सय मेगावाट बिजुली मात्र उत्पादन हुनेछ । वर्षभरिमा पूरा क्षमताको २६ प्रतिशत मात्र बिजुली उत्पादन हुने बताइएको छ ।

    लगानी बोर्ड र सतलजबीच ९ मंसिर ०७१ मा आयोजना विकास सम्झौता (पिडिए) भएको थियो । त्यतिबेला दुई वर्षमा निर्माण सुरु गर्ने सहमति भएको थियो । वित्तीय व्यवस्थापनमा अवरोध आएपछि दुई वर्षमा निर्माण सुरु गर्न नसकेको लगानी बोर्डका सहसचिव मधु भेटवालले जानकारी दिए । वित्तीय व्यवस्थापनका लागि बोर्डकै सिफारिसमा डेढ वर्ष थपिएको थियो ।

    स्थानीयलाई ३० युनिट बिजुली निःशुल्क
    अरुण तेस्रो जलविद्युत् आयोजना निर्माणमा करिब हजार रोपनी जग्गा अधिग्रहण गरिएको छ । प्रभावित परिवारलाई आयोजनाले ३० युनिटका दरले निःशुल्क विद्युत् उपलब्ध गराउने सम्झौता भएको छ ।

    नेपालले के पाउँछ
    आयोजनाबाट नेपालले २५ वर्षमा कुल तीन खर्ब ६२ अर्ब रुपैयाँ प्राप्त गर्नेछ । जसमध्ये रोयल्टीबापत एक खर्ब १६ अर्ब र आयकरबापत ८० अर्ब पाउनेछ । नेपालले एक खर्ब ६६ अर्बबराबरको निःशुल्क विद्युत् पनि पाउनेछ ।

    आयोजनाबाट नेपालले पाउने निःशुल्कभन्दा बाहेकको बिजुली भारत निर्यात हुनेछ । नेपाललाई आयोजनाले उत्पादनको २१ दशमलव नौ प्रतिशत अर्थात् पूर्ण क्षमतामा उत्पादन भए एक सय ९७ दशमलव एक मेगावाट बिजुली निःशुल्क दिनुपर्नेछ ।

    आयोजनाका लागि आयात गरिने सिमेन्ट, रड तथा स्टिलजन्य सामग्री खरिद गर्दा भन्सारमा ५० प्रतिशत छुट दिइने सम्झौतामा छ । विद्युत् उत्पादन सुरु भएपछि कम्पनीले १० वर्षसम्म शतप्रतिशत आयकर छुट पाउनेछ । त्यसपछिको पाँच वर्ष ५० प्रतिशत छुट पाउने सम्झौतामा उल्लेख छ ।

    सरकारले दिनुपर्ने स्वीकृति समयमा नदिएमा वा ऐन–कानुन परिवर्तन भए अथवा आन्दोलन, अवरोध, संकटकाल लागू भई २१ दिनभन्दा बढी लगातार हडताल गरिएमा सरकारले कम्पनीलाई क्षतिपूर्ति दिनुपर्ने प्रावधान पिडिएमा छ ।

    बिजुली उत्पादन सुरु भएको २५ वर्षपछि सतलजले आयोजना नेपाल सरकारलाई हस्तान्तरण गर्नुपर्नेछ । त्यसपछि नेपाल सरकारको पूर्ण स्वामित्वमा आयोजना सञ्चालन हुनेछ ।

     

    :नयाँ पत्रिका