काठमाडौं, ५ कात्तिक
दोलखामा निर्माणाधीन नेपालकै ठूलो ४ सय ५६ मेगावाटको माथिल्लो तामाकोसी जलविद्युत् आयोजनाको सुरुङ डिजाइन परिवर्तनबारे परामर्शदाताले दिएको
सिफारिसलाई संशोधन गरी अन्तर्राष्ट्रिय विज्ञ समूहले प्रतिवेदन दिएको छ ।
अन्तर्राष्ट्रिय रूपमा ख्यातिप्राप्त विज्ञहरूको समूह (पीओई) ले परामर्शदाताले दिएको संसोधित डिजाइनलाई उपयुक्त ठह¥याउँदै त्यसमा पनि संशोधन गरी प्रतिवेदन दिएको हो । २० भदौमा आयोजनाको नर कन्सल्ट एएस लाह्मेर इन्टरनेसनल जेभीले डिजाइन समस्या समाधानका लागि पुरानै डिजाइनमा निर्माण गर्दा धेरै भागमा स्टील लाईनिङ गरी थप १ अर्ब ८४ करोड र १५ महिना लाग्ने तथा डिजाइन संशोधन गरी निर्माण गर्दा थप ९४ करोड रूपैयाँ र थप ७ महिना लाग्ने निष्कर्षसहित सिफारिस गरेको हो ।
जर्मनीका जियोलोजी तथा हाइड्रोजिलोजी विज्ञ वयनफ्रिथ राइमर र जियोटेक्निस तथा रक मेकानिक्स डा.इङ हेल्मअटले दिएको सिफारिसमा परामर्शदाताभन्दा २५ करोड रुपैयाँ कम लागतमा सुरुङ निर्माण गर्न सक्ने उल्लेख छ । विज्ञको प्रतिवेदन अनुसार, परामर्शदाताले मुख्य सुरुङको पेनस्टक अडिटतिरको ४ सय ५० मिटर संशोधन गरेर निर्माण गर्नुपर्ने उल्लेख गरेकोमा विज्ञ समूहले एक सय मिटर मात्र पेनस्टक स्याफ्ट निर्माण गर्न सिफारिस गरिएको छ ।
‘परामर्शदाताको संशोधित डिजाइन अनुसार समस्या देखिएको सुरुङ निर्माण गर्नुपर्ने सिफारिस र प्रतिवेदनलाई उचित ठह¥याउँदै विज्ञ समूहले परामर्शदाताले थप ९४ करोड रुपैयाँ लाग्ने सिफारिस गरेकोमा २५ करोड रुपैयाँ बचत गर्न सक्ने गरी सिफारिस गरेको छ,’ आयोजनाका सहायक प्रबन्धक विमल गुरुङले भने । आयोजनाका अधिकारीहरूले भने परामर्शदाताले सुरुङका लागि आवश्यक उपकरणहरू तथा वस्तुहरूको मूल्य दोब्बरभन्दा बढी राखिएको लगायतका कारणले ५५ करोड रुपैयाँ बचत गरी ४० करोडमै बनाउन सक्ने जनाएका छन् ।
‘माथिल्लो तहबाट कुनै हस्तक्षेप नहुने गरी परामर्शदाताको सिफारिसबारे पुनर्विचार गर्ने हो भने ४० करोड रुपैयाँमै समस्याग्रस्त सुरुङको निर्माण गर्न सकिन्छ,’ ती अधिकारीले भने ।
मुख्य सुरुङको अन्तिम खण्डमा पानीको भार थेग्न नसक्ने कमजोर चट्टान फेला परेपछि डिजाइन परिवर्तन गर्नुपर्ने समस्या आएको थियो । डिजाइन परिवर्तन नगरि“दा विद्युत् उत्पादन सुरु भएपछि कमजोर चट्टानको कारण पानीको दबाब थेग्न नसकी पानी बाहिर निस्केर पहिरो जाने र विद्युत् गृह सञ्चालनमा समेत अवरोध हुने देखिएपछि डिजाइन परिवर्तनबारे विज्ञहरू बोलाएको थियो । परामर्शदाताको गलत डिजाइनका कारणले आएको यस्तो समस्या नेपालका हालसम्म निर्माण सम्पन्न भएका र निर्माणाधीन आयोजनाहरूमा नदेखिएको नयाँ समस्या हो ।
नर्वेको प्रख्यात कम्पनी सिनटेफले पेनस्टक एरियाको चट्टान परीक्षणको क्रममा कमजोर चट्टान फेला परेको थियो । परामर्शदाताको सिफारिस र प्रतिवेदनमा भने संशोधित डिजाइनमा जाँदा नया“ अडिट पोर्टल पुग्न करिब तीन किलोमिटर सडक ट्र्याकलाई सुदृढीकरण गर्नुपर्ने, सर्ज स्याफ्टको सट्टा ९ यस ४० मिटर सर्ज सुरुङ बनाउनुपर्ने लगायतको सिफारिस गरेको थियो ।
आयोजनाको सभाव्यता अध्ययन गर्दा त्यस खण्डको सुरुङको डिजाइन शून्य दशमलव ३ प्रतिशत नै रहने प्रस्ताव गरिए पनि विस्तृत अध्ययनको क्रममा स्लोपलाई ८ दशमलव ३३ प्रतिशत बनाइएको थियो । दुवैको अध्ययन अहिलेकै परामर्शदाता नरले गरेको थियो ।
०७३ को असारभित्र आयोजना सम्पन्न गर्ने लक्ष्य राखिएको आयोजना सुरुङमा आएको समस्याको कारण थप सात महिना ढिला हुने देखिएको छ । हालसम्म ५२ प्रतिशत काम पूरा भएको आयोजनाको लागत ३५ अर्ब २९ करोड रहेकोमा थप ६९ करोड बढ्ने आयोजनाले जनाएको छ । आयोजनाका अनुसार हालसम्म हेडबक्सको काम ३८ प्रतिशत, मुख्य सुरुङको ५८ प्रतिशत, अडिटलगायतका अन्य सुरुङको काम ८८ प्रतिशत, तेलरेस सुरुङको ७० प्रतिशत तथा विद्युत् गृहलगायतका काम ८९ प्रतिशत सकिएको छ ।
@ भीम गौतम÷राजधानी
