प्रति मेगावाट लागत रू. ४० करोड
प्राधिकरणद्वारा अगाडि बढाइएका आयोजनाहरू निर्धारित समयमा निर्माण हुन सकेका छैनन् । निर्माणाधीन अवस्थामा रहेको ३० मेगावाट क्षमताको चमेलिया जलविद्युत् आयोजनाको लागत शुरूमा अनुमान गरेभन्दा करीब दोव्बर लाग्ने स्थिति देखिएको छ । सो आयोजनाको लागत बढ्नुको कारण निर्धारित समयभन्दा बढी समय लाग्नु भएको ऊर्जा मन्त्रालयका सचिव हरिराम कोइरालाले बताए । उनले भने, ‘आयोजनामा अहिलेसम्म १२/१३ अर्ब रुपैयाँ खर्च भइसकेको छ ।’ उक्त आयोजनाको लागत शुरूमा ८ अर्ब ४९ करोड रुपैयाँ अनुमान गरिएको थियो । तर निर्माण सम्पन्न हुने अवधिसम्ममा कुल लागत १४ अर्ब रुपैयाँ पुग्ने अनुमान गरिएको छ । मन्त्रालयका एक उच्च पदाधिकारीका अनुसार आयोजनाको लागत प्रति मेगावाट ४० करोड रुपैयाँभन्दा बढी लाग्ने अनुमान छ ।
निजीक्षेत्रबाट निर्माण भएका धेरैजसो आयोजनाको लागत भने प्रति मेगावाट १५/१६ करोड रुपैयाँ रहेको छ । ४ दशमलव ५ मेगावाट क्षमताको हेवा खोला जलविद्युत् आयोजनाको कुल लागत रू. ६१ करोड रहेको स्रोतले बताएको छ । २०६८ साउनदेखि व्यापारिक रूपमा विद्युत् उत्पादन शुरू गरेको सो आयोजनामा प्रति मेगावाट विद्युत् उत्पादनका लागि १३ करोड ५० लाख रुपैयाँ खर्च भएको थियो । खड्काले भने, ‘प्राधिकरणले सवारीसाधन, खानपिन र आवासका लागि बढी खर्च गर्दा लागत बढ्न गएको हो । तर निजीक्षेत्रका आयोजनामा यस शीर्षकमा अत्यन्त न्यून खर्च हुने गरेका छन् ।’ उनले निजीक्षेत्रबाट निर्माण भएका आयोजनाहरूको लागत प्रति मेगावाट रू. २० करोडभन्दा बढी नभएको दाबी गरे ।
प्राधिकरणलाई आयोजना निर्माण गर्न सरकारले सहुलियत दरमा ऋण उपलब्ध गराउँदै आएको छ । त्यस्तै विभिन्न आयोजनाका लागि विश्व बैङ्क, एशियाली विकास बैङ्कलगायतका दाताबाट प्राप्त हुने रकम प्राधिकरणलाई वार्षिक ८ प्रतिशत ब्याज दरमा दिने गरेको छ । सहुलियत दरमा उपलब्ध हुने ब्याजका कारण आयोजना निर्माणको लागत कम हुनुपर्नेमा त्यसको ठीक विपरीत देखिएको छ । ‘सस्तो ब्याज हुँदा पनि आयोजना भने महँगो भएका छन्,’ एक निजी प्रवद्र्धकले भने । तर, निजी प्रवद्र्धकहरूले भने आफूहरूले लिएको ऋणको वार्षिक १२–१३ प्रतिशत ब्याज तिर्नुपरेको बताएका छन् । त्यत्ति हुँदाहुँदै पनि आयोजना प्राधिकरणका भन्दा आधा कम लागतमा निर्माण भएको उनीहरूको भनाइ छ ।
प्रतिकूल परिस्थिति हुँदा पनि निजीक्षेत्रले कम लागतमा आयोजना निर्माण गरेर विद्युत् उत्पादनको हिस्सा बढाउँदै लगेको साना जलविद्युत् विकास सङ्घले बताएको छ । निजीक्षेत्रबाट आव २०६७/६८ मा २ दशमलव ४ मेगावाट र गत आव २०६८/६९ मा ५ दशमलव ४४ मेगावाट विद्युत् उत्पादन भएको थियो । ‘सरकारको सहयोगी भूमिका रहेमा निजीक्षेत्रले विद्युत् उत्पादन अझ बढाउन सक्छन्,’ स्वतन्त्र ऊर्जा उत्पादकहरूको संस्था, नेपालका अध्यक्ष डा. सुवर्णदास श्रेष्ठले भने । चालू आवमा निजीक्षेत्रले ५० दशमलव ३ मेगावाट विद्युत् उत्पादन गर्नेे बताएको छ ।
प्रस्तुति:अभियान